Ngày nay, việc vận dụng các thành tựu công nghệ sinh học để khắc phục những khiếu nại lớn của y học (các bệnh nan y) đang được các nhà khoa học trên thế giới tập trung nghiên cứu, trong đó có vấn đề tổn thương tủy sống. Để đối diện với căn bệnh này, liệu pháp tế bào gốc đã được nhiều nhà khoa học quan tâm và nghiên cứu.
Tiềm năng vào tế bào gốc điều trị bệnh nan y
Tế bào gốc là tế bào còn non trẻ, có khả năng tự đổi mới mình và biệt hóa thành các tế bào chuyên biệt khác để tạo nên các mô, cơ quan không như nhau của cơ thể và thay thế cho các tế bào tại mô, cơ quan bị mất đi do già và chết tự nhiên hoặc bị tổn thương vì các nguyên do khác nhau.
Tế bào gốc hứa hẹn nhiều tiềm năng trong các nghiên cứu vào sức khỏe và y học. Một số vấn đề nan y của y học như bệnh ung thư, Parkinson, Alzheimer, chấn thương tủy sống, đột quỵ, bệnh tim, đái tháo đường... Tuy nhiên lấy tế bào gốc ở đâu là một câu hỏi lớn.
Và vận dụng vào điều trị tổn thương tủy sống
Kimura H. và cộng sự (Nhật Bản, 2005) đã sử dụng các tế bào thần kinh gốc (neural stem cell) được lấy từ phôi (embryonic stem cell) của chuột để cấy ghép cho những con chuột trưởng thành bị tổn thương tủy sống. Đối tượng nghiên cứu là 36 con chuột bị tổn thương tủy ngực và được chia làm 3 nhóm, mỗi nhóm 12 con. Nhóm một là những con chuột không tiếp nhân được mảnh ghép, nhóm hai là những con chuột tiếp nhân được 2x104 mảnh ghép và nhóm 3 là những con chuột nhận được 2x104 mảnh ghép kết hợp tiêm thyroxin thường xuyên trong màng bụng bằng bơm tự động Osmotic. Sự nỗ lự chức năng được đánh giá bằng hệ thống điểm trong suốt quy trình thí nghiệm cho tới 28 ngày sau cấy ghép. Kết quả cho thấy những con chuột ở nhóm hai và 3 biểu hiện sự nỗ lực chức năng so với nhóm 1 sau cấy ghép 14 ngày, không có sự khác biệt về nỗ lự chức năng giữa chuột nhóm 2 và 3. Các tác giả kết luận rằng, cấy ghép tế bào thần kinh gốc từ phôi vào tủy sống tổn thương có tác dụng hồi phục thần kinh và việc điều trị thêm hormon tuyến giáp là không có tác dụng.
Nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học tới từ Hoa Kỳ, Séc năm 2006 đã dùng tế bào gốc lấy từ phôi để điều trị tổn thương tủy sống và cho rằng đây là phương pháp đầy hứa hẹn.
Tổn thương tủy sống gây mất myelin của tế bào thần kinh đệm làm chết sợi trục và khiếm khuyết chức năng nghiêm trọng, sự tái tạo myelin tự phát còn rất hạn chế. Do vậy, liệu pháp thay thế tế bào là cách có thể làm tái sinh myelin. Có hai nghiên cứu:
Nghiên cứu thứ nhất: Các nhà khoa học thấy rằng các tiền tố thần kinh đệm được lấy từ tủy sống của phôi chuột ở ngày thứ 14, đã biệt hóa thành tế bào thần kinh đệm và tế bào hình sao, hình thành myelin bao quanh các sợi trục của các nơron trung ương, nếu như đem cấy ghép sẽ nâng cao khả năng phát triển. Để tăng khả năng sống sót của mảnh ghép các tác nhái đã dùng thêm chất dưỡng thần kinh và yếu tố dưỡng thần kinh chiết xuất từ não. Các tác giả đã cấy vào các tiền tố thần kinh 1 loại virut làm nâng cao sản chất dưỡng thần kinh D15A (tác dụng như của cả BDNF và NT3) sau đó cấy chúng vào tủy ngực tổn thương tại ngày thứ 9. Kết quả sau 6 tuần thí nghiệm, các mảnh ghép tiền tố thần kinh đệm biệt hóa thành các tế bào thần kinh đệm trưởng thành biểu hiện trên cả protein cơ bản của myelin và các chuỗi thần kinh. Những con vật thí nghiệm cấy ghép tiền tố thần kinh đệm phối hợp D15A có tác dụng cao gấp 5 lần so với nhóm chứng được phối hợp bởi một loại protein huỳnh quang.
Nghiên cứu thứ hai: Các nhà khoa học người Canada, năm 2006 đã sử dụng các tiền tố thần kinh của não chuột biến đổi gene cấy ghép vào tủy tổn thương của chuột trưởng thành sau tổn thương 6-8 tuần, đó là thời điểm bán cấp và mạn tính của tổn thương tủy sống, kết hợp các thuốc kích thích phát triển, các thuốc kháng viêm và ức chế miễn dịch cũng được sử dụng để nâng cao khả năng sống của các mảnh ghép. Kết quả cho thấy các tiền tố thần kinh cấy ghép có thể sống đến 10 tuần ví dụ được cấy ghép tại giai đoạn bán cấp và có đời sống ngắn hơn tại giai đoạn mạn tính. Ở giai đoạn bán cấp các tế bào cấy ghép đã mọc 5mm về hai phía, sự hòa hợp của các tiền tố thần kinh chính yếu dọc theo tủy trắng, tiếp xúc với các sợi trục của thần kinh tủy và các tế bào thần kinh đệm. Gần 50% các tế bào ghép hình thành hoặc tế bào thần kinh đệm hoặc tiền tố thần kinh đệm. Các tế bào thần kinh đệm có Xuất xứ từ tiền tố thần kinh là protein cơ bản của myelin làm nâng cao cường tái tạo sợ trục. Những con chuột được cấy ghép tiền tố thần kinh đều có sự hồi phục chức năng. Sau đó vài năm, các nhà khoa học Mỹ và Hàn Quốc đã tuyên bố bố kết quả nghiên cứu dùng tế bào gốc lấy từ máu cuống rốn người cấy ghép cho những con chó tổn thương tủy sống, kết quả nghiên cứu cho thấy có sự hồi phục thần kinh sau cấy ghép.
Những thử nghiệm lâm sàng sắp đây nhất tại Hoa Kỳ, Canada và Thụy Sĩ trên những bệnh nhân tổn thương tủy sống hoàn toàn và không hoàn toàn, cho thấy đều có sự hồi phục chức năng và kiểm soát được đại tiểu tiện. Từ kết quả này các nhà khoa học đang tiếp diễn nghiên cứu giai đoạn II của thử nghiệm lâm sàng.
Với những kết quả này, nhiều bệnh nhân tổn thương vào tủy sống lại có thêm niềm hy vọng được điều trị khỏi bệnh về 1 ngày không xa.
BS. Cầm Bá Thức
0 nhận xét:
Đăng nhận xét