Ai đó là bác sĩ, nhất lại là bác sĩ Khoa Chấn thương thì đã quá quen với các tai nạn con mắt xẹp lép đầy máu, bệnh nhân đau đớn và khuôn mặt tái mét luôn miệng run rẩy hỏi “có cứu được không bác sĩ?”. Gia đình, người thân của họ thì đứng đầy ở ngoài. Tất cả đều lo lắng vì “Giàu hai con mắt, khó 2 bàn tay” mà. Trách nhiệm đè nặng lên giới chuyên môn chúng tôi, cả căng thẳng và xung đột nữa. Xong đợt điều trị thị lực của những bệnh nhân chấn thương nhãn cầu thường thiệt hại ít nhiều nếu như không nói là đáng thất vọng. Bởi con mắt chỉ có thể tích 4cm3, cấu trúc thần kinh quang học rất tinh vi. Chấn thương dù là nhẹ cũng có thể gây xê dịch hay tổn hại cấu trúc bên trong của nó. Khả năng nhiễm khuẩn cực cao, các mô lại phần to không thể tái sinh như các mô phần mềm khác... Như vậy phải chủ động bộ phận ngừa, đừng để diễn ra chấn thương mắt.
47% tai nạn mắt diễn ra lứa tuổi 18-45, lứa tuổi lao động kiếm sống; 25% chấn thương mắt trên trẻ em. Như vậy tai nạn mắt tấn công vào dân số trẻ và các công dân tương lai. Phòng tránh tai nạn mắt muốn làm tốt phải có sự tham dự của toàn xã hội, các biện pháp bộ phận ngừa phải thường xuyên và rộng khắp.
Tai nạn có thể xảy ra mọi khi mọi nơi. Thế nhưng tại nhà là nhiều nhất: 47%, khi vui chơi đặc biệt chơi thể thao: 15%, 16% do công việc, 12% do tai nạn giao thông, 14% là trong các hoàn cảnh khác.
Tai nạn sinh hoạt, tai nạn khi tại nhà: Cành cây trang trí dịp Tết chọc về mắt, mỡ nóng bắn về mắt, va đập hoặc bị vật sắc nhọn chọc về lúc vui đùa...
 Bác sĩ kiểm tra thị lực cho bệnh nhân bị chấn thương mắt do pháo nổ. Ảnh: Hà Phương |
Một số nguyên tắc quan trọng xử trí tai nạn mắt Chúng ta nên nhớ mấy nguyên tắc sau đây khi sơ cứu cho bản thân và người thân nếu như chẳng may bị tai nạn mắt: - Không nên ấn đè mạnh hay day dịt vết thương ở mắt. - Không nên cải thiện tự lấy dị vật đang ở trên mắt. - Bị chất lỏng về mắt gây bỏng nên rửa mắt dưới vòi nước khoảng 15 phút. - Không tự tra nhỏ thuốc hay tra thuốc mỡ vào mắt. - Với vết thương có chảy máu chỉ nên băng che, vết thương có sưng nề và bầm tím có thể đắp đá hoặc nước lạnh. - Nếu bị bụi vào mắt có thể nhúng mắt về bát hoặc cốc nước, mở mắt lớn và chớp mắt 4-5 lần để bụi trôi ra. - Khám mắt tại trung tâm chuyên khoa gần nhất. |
Đeo kính bảo hộ trong những công việc có thể nguy hiểm tới mắt là biện pháp phòng ngừa chính chứ không phải là độ khéo tay. Các bà nội trợ hãy hình dung kính sẽ hữu hiệu ra sao ví dụ bạn phải lau chùi nhà vệ sinh và khu bếp bằng các loại dịch tẩy rửa có độ acid hay xút cao, lúc chúng ta lấy đồ trong vi sóng hay lò nướng hay đang xào nấu với chảo mỡ. Mở chai sâm-panh, chai bia, nắp lon trong những năm gần đây cũng gây nhiều tai nạn. Các đấng mày râu nên cẩn trọng lúc thực hiện những thao tác này.
Còn trẻ em thì sao? Người to sểnh ra không quan tâm thì trẻ em có nguy cơ bị tai nạn. Ngày vui bỗng hóa buồn là do vậy. Dặn dò, tạo không gian vui chơi an toàn cho trẻ, giám sát là chưa đủ. Tai họa có khi chính là món quà hay đồ chơi chúng ta tặng trẻ em. Đầu xuân năm 2010, Bệnh viện Mắt TW đã cấp cứu hàng chục ca tai nạn do súng bắn bi, pháo hoa, pháo thăng thiên có có nguồn gốc từ Trung Quốc. Đành rằng trong những dịp lễ tết rất khó từ chối yêu cầu về đồ chơi của trẻ, nhưng chúng ta nên biết từ chối chính vì sự an toàn của chúng.
Các bác sĩ nhãn khoa khuyên các bậc cha mẹ nên xem kỹ những ghi chú trên đồ chơi, để từ đó lựa chọn được những món quà phù hợp với lứa tuổi và sự phát triển của trẻ. Tránh mua đồ chơi có những chi tiết nhọn, nhô ra hoặc có thể bắn ra được. Luôn để mắt đến trẻ lúc chúng chơi những đồ chơi hoặc những trò chơi có nguy cơ gây chấn thương.
Tai nạn khi tham dự sửa chữa nhỏ, trang trí trong nhà cũng không hiếm và thường rất nặng. Đeo kính bảo hộ và cẩn trọng khi khoan tường, lúc đóng đinh, lúc sử dụng máy mài, máy đánh bóng, cưa cắt... vì những hoạt động này hay làm các mảnh vụn kim loại bắn ra xuyên vào mắt. Đừng để trẻ em đứng gần chỗ người to làm việc. Còn chính người to thì nên đeo kính hoặc tốt hơn là tấm che mặt bằng plastic khi tham gia những công việc có thể gây hại cho mắt.
Với nhiều người Việt Nam, cành đào cây quất và 1 vài loại cây cảnh khác là linh hồn của ngày Tết. Thế nhưng, ẩn chứa trong đó là những mối nguy hiểm: những bóng đèn nhấp nháy và những vật trang trí khác. Những nhánh đào chĩa ra có thể nguy hiểm cho mắt. Thế nên, bạn phải hết sức cẩn thận lúc lại sắp hoặc di chuyển cây cảnh trong nhà bạn. Nên treo những vật trang trí làm bằng thủy tinh cách xa tầm với của trẻ để tránh những tai nạn thương tích đáng tiếc.
Chơi thể thao, du lịch, dã ngoại: Nhiều người chọn các môn thể thao hay du lịch, dã ngoại làm thú vui trong những ngày đầu xuân.
Chấn thương mắt lúc chơi thể thao là nguyên nhân phổ biến gây mù loà vĩnh viễn vì những tương tác khi chơi thể thao là rất mạnh. Tại Mỹ có khoảng 40.000 ca chấn thương mắt do chơi thể thao mỗi năm. Nếu không bảo vệ mắt đúng cách lúc tham gia những môn thể thao như bóng rổ, bóng đá cũng như những môn thể thao dưới nước và những môn có sử dụng vợt bạn có thể không may gặp phải những chấn thương nghiêm trọng vào mắt.
Phong trào cầu lông nghiệp dư trong các công sở, nhà trường, phường xóm càng ngày càng phát triển. Tai nạn vào mắt do đó cũng nâng cao tương ứng.
Mọi người nên chủ động dùng những dụng cụ bảo vệ mắt phù hợp cho từng môn thể thao.
Đi chơi xa chúng ta nên chuẩn bị 1 bộ sơ cứu y tế. Trong đó nên để một chai muối rửa mắt 0,9%, ít bông băng và thuốc sát khuẩn để khi cần có thể rửa mắt và băng mắt.
Tham gia giao thông: tần suất tham dự giao thông nâng cao đột biến, rượu bia, vội vàng và thiếu quan sát là nguyên nhân của nhiều tai nạn mắt. Các nước sử dụng ôtô nhiều đã giảm đáng kể tai nạn ôtô do dân trí, công nghệ phanh và túi hơi. Tai nạn ôtô tại các nước phát triển nay chỉ còn 5% trong các tai nạn mắt. Còn tại ta thì... đáng ghê sợ, phần to là tai nạn xe máy, kể cả có đội mũ và không đội mũ bảo hiểm. Tương tác lực quá mạnh trong tai nạn xe máy là nguyên nhân mù lòa của nhiều bệnh nhân trẻ rất đáng tiếc.
Không có cách nào khác, lúc hạ tầng giao thông còn yếu kém, là ý thức của người tham gia giao thông. Một số người dễ sốc nổi kể cả lúc uống rượu bia và không uống, ẩu vội và coi thường luật giao thông... Thật đáng sợ nếu những người này tham dự giao thông. Vậy chúng ta hãy tự răn mình: đã uống nhiều thì không lái xe và rằng hãy cẩn trọng khi ra đường.
ThS.BS. Hoàng cương (BV Mắt TW)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét