Những người trên 65 tuổi có nâng cao huyết áp (THA) - 1 nhân tố nguy cơ chính gây đột quỵ, bệnh động mạch vành, suy tim và bệnh thận. Người cao tuổi hay người trẻ tuổi đã mắc bệnh THA đều cần phải điều trị. Tuy nhiên, nhiều người cao tuổi phải đối mặt với 2 thách thức đặc biệt để kiểm soát tốt huyết áp: Thứ nhất, đa số người cao tuổi cốt yếu mắc bệnh THA tâm thu. Thứ hai, người cao tuổi thường khó khăn trong việc thực hiện đầy đủ liệu trình điều trị hạ huyết áp.
THA tâm thu thường gặp ở người cao tuổi: rất nhiều những người cao tuổi bị THA cốt yếu là THA tâm thu (áp lực trong động mạch, trong khi cơ tim co bóp), trong khi chỉ số huyết áp tâm trương vẫn thông thường hoặc sắp như bình thường. Do khi già đi, các mạch máu phát triển thành “xơ cứng” hơn, huyết áp tâm thu có khuynh hướng nâng cao lên. Trị số huyết áp tâm thu dưới 140mmHg được coi là bình thường.
THA tâm thu là nhân tố nguy cơ cao gây biến cố tim mạch: Ở người trên 65 tuổi, THA tâm thu làm nâng cao nguy cơ tim mạch cao hơn so với THA tâm trương, tại những người trẻ thì ngược lại. Các kết quả thống kê cho thấy, THA tâm thu làm tăng gấp đôi nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Vì vậy, điều trị THA tâm thu là rất nhu yếu và giúp giảm thiểu các biến cố tim mạch.
Điều trị tăng huyết áp tại người cao tuổi cần tuân thủ các bước
Nguyên tắc điều trị: Trong việc điều trị giảm huyết áp tâm thu, điều cần thiết là không để làm giảm đồng thời huyết áp tâm trương quá nhiều. Bởi vì trong những người cao tuổi mắc bệnh mạch vành, giảm huyết áp tâm trương dưới 60 hoặc 65mmHg liên quan với sự gia nâng cao khởi phát của các cơn đau tim và đột quỵ. Vì vậy, trong điều trị THA tâm thu, quan trọng giảm huyết áp tâm thu dưới 140mmHg - hoặc sắp đến 140mmHg càng rất tốt - trong khi vẫn giữ huyết áp tâm trương trên 60 hoặc 65mmHg.
Điều trị không sử dụng thuốc: Bước trước tiên trong điều trị THA tại người cao tuổi là thay đổi lối sống, bao gồm: Giảm cân là một trong những cách hiệu quả nhất để kiểm soát huyết áp, nếu đang thừa cân, giảm khoảng 4,5kg có thể giúp giảm huyết áp; hoạt động thể chất thường xuyên, ít đặc biệt 30 phút rất nhiều các ngày trong tuần có thể làm giảm huyết áp từ 4-9mmHg, rất tốt đặc biệt đi bộ, chạy bộ, đi xe đạp, bơi lội hoặc khiêu vũ; chính sách ăn giàu ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau quả và các sản phẩm từ sữa ít chất béo, chất béo bão hòa và cholesterol làm giảm huyết áp; dùng ít hơn 1.500mg natri (muối) mỗi ngày, ít ăn thực phẩm chế biến và đóng hộp; hạn chế uống rượu; bỏ hút thuốc lá; quản lý tốt stress, tập yoga, thiền khi bạn bị stress sẽ có kết quả khả quan hơn.
Điều trị bằng thuốc: Nếu huyết áp vẫn nâng cao sau một hoặc hai tháng thay đổi lối sống 1 cách tích cực, bác sĩ sẽ khuyên nên điều trị bằng thuốc giúp hạ huyết áp. Điều trị thường được Tiến hành bằng thuốc lợi tiểu thiazide, hoặc chẹn canxi có tác dụng kéo dài, hoặc một chất ức chế men chuyển (ACE). Nếu thuốc được dung nạp rất tốt mà không có tác dụng phụ, liều lượng có thể tăng lên sau một vài tuần nếu như cần thiết. Nếu liều lượng cao hơn vẫn không kiểm soát được huyết áp tốt, rất nhiều các bác sĩ sẽ chỉ định chuyển sang một loại thuốc huyết áp khác, chứ không phải chỉ định thêm 1 thuốc huyết áp thứ hai. Điều trị kết hợp 2 thuốc trở lên thường được sử dụng chỉ lúc đã có nhiều nỗ lự điều trị bằng 1 loại thuốc huyết áp đơn độc mà không hiệu quả.
Cách vận dụng liều lượng thuốc huyết áp tại người cao tuổi: Khi Tiến hành dùng thuốc huyết áp ở người cao tuổi, chỉ nên dùng đơn độc 1 loại thuốc, nên khởi đầu với liều thấp và nâng cao liều lên từ từ để tránh các tác dụng phụ. Cùng với 1 loại thuốc huyết áp như nhau, nhưng người cao tuổi chỉ dùng liều bằng 1 nửa so với người trẻ. Mục đích là để từng bước đưa huyết áp hạ xuống đạt chỉ tiêu huyết áp đích theo khuyến cáo, trong vài tuần hoặc vài tháng, cẩn thận theo dõi chỉ cần khoảng này để tránh hạ huyết áp quá nhiều. Để đạt được mục tiêu này thường mất nhiều thử nghiệm với 1 hay nhiều loại thuốc, và 1 số điều chỉnh liều lượng có thể được thực hiện.
Theo dõi và kiểm soát các tác dụng phụ do sử dụng thuốc huyết áp: Với người cao tuổi, dùng thuốc hạ huyết áp 1 cách an toàn cần luôn được đặt ra. Không chỉ phải theo dõi cẩn thận để tránh làm giảm huyết áp tâm trương quá nhiều. Ở 1 số người cao tuổi, đặc biệt là người chính yếu có THA tâm thu, có thể bị hạ huyết áp tư thế đứng lúc sử dụng một số thuốc hạ huyết áp.
Tụt huyết áp sau ăn cũng có thể thấy tại những người cao tuổi dùng thuốc điều trị huyết áp. Hạ huyết áp sau ăn có thể dẫn đến ngất xỉu hoặc té ngã gây hiểm nguy cho người cao tuổi.
Sau khi đã có thay đổi trong điều trị như nâng cao liều của thuốc, chuyển sang một loại thuốc khác, hoặc thêm một thuốc thứ hai, bác sĩ sẽ đo huyết áp trong lúc nằm và sau đó đo huyết áp trong khi đứng lên để so sánh chênh lệch và dự đoán sớm hạ huyết áp tư thế đứng. Nếu chóng mặt khi đứng dậy hoặc sau khi ăn, cần thông báo cho bác sĩ để có biện pháp xử trí thích hợp.
Lời khuyên của thầy thuốcKhi điều trị THA, nhất là hay gặp THA tâm thu, cần tuân thủ các bước điều trị: Không dùng thuốc và thay đổi lối sống, nếu không đáp ứng chuyển sang sử dụng duy nhất một loại thuốc huyết áp, nếu thất bại có thể chuyển sang 1 loại thuốc huyết áp khác. Cuối cùng, nếu như vẫn không đạt được chỉ tiêu giảm huyết áp có thể kết hợp hơn một loại thuốc huyết áp.Tất nhiên, phải tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, có thể có các chỉ định riêng cho những trường hợp đặc biệt.Cần biết rõ tác dụng phụ thường gặp tại người cao tuổi lúc điều trị thuốc huyết áp, thông báo ngay với bác sĩ để có hướng phối hợp và khắc phục sớm. Kiến thức là vũ khí tuyệt vời giúp quản lý tốt bệnh THA, có thể tránh được bất kỳ tác dụng phụ nào do thuốc huyết áp gây ra và giảm thiểu thấp nhất các nguy cơ tim mạch nghiêm trọng có thể xảy ra.
TS.BS. Lê Thanh Hải
((Tham khảo acc.org và verywell.com))
0 nhận xét:
Đăng nhận xét